ანგკორ ვატი – კამბოჯელების ენაზე “ტაძრების ქალაქს” ნიშნავს. ტაძარი ახ.წ 12 საუკუნეში, ხმერის იმპერიის მმართველმა, მეფე სურიავარმან I-მა ააშენა. ანგკორ ვატი თავდაპირველად ინდუისტური ტაძარი იყო, შემდეგ კი ბუდისტურად გადაკეთდა. დღესდღეობით ის გვევლინება კამბოჯის სიმბოლოდ, გამოსახულია ეროვნულ დროშაზე და ყველაზე პოპულარული ტურისტული ღირსშესანიშნაობაა ქვეყნის მასშტაბით.
ანგკორ ვატს უამრავი ლეგენდა და თქმულება უკავშირდება. ჩინელი მოგზაური, რომელმაც მე-13 საუკუნეში იმოგზაურა ხმერის იმპერიაში, წერს რომ ტაძარი ერთ ღამეში იქნა აგებული ღვთაებრივი არქიტექტორის მიერ. ხალხში გავრცელებული ვირსიის თანახმად, ტაძრის აგება თვით ღმერთმა ინდრამ ისურვა, როგორც მისი ვაჟის სასახლე.
ტაძრის თავდაპირველი სახე შეიქმნა და აშენდა მეფე სურიავარმან I-ის მეფობის დროს. ტაძარი ეღძვნებოდა ინდუიზმის ერთ-ერთ მთავარ ღმერთ ვიშნუს. იქიდან გამომდინარე, რომ დღემდე არაა აღმოჩენილი სამშენებლო სტელა, ან იმ პერიოდის რაიმე წარწერა, ჩვენთვის უცნობია ტაძრის თავდაპირველი სახელი. ახ.წ 13 საუკუნიდან დრემდე, ანგკორ ვატი ბუდისტურ ტაძრად გვევლინება.
ანგკორ ვატი შესანიშნავი მაგალითია ხმერის იმპერიის არქიტექტურული ტრადიციების. ტაძარი აგებულია ხელოვნურას შექმნილ კუნძულზე, რომელიც თხრილითაა გარშემორტყმული. ტაძრის გალავანის ზომები საკმაოდ შთამბეჭდავია 1024 x 802 მმ, სიმაღლით 4.5 მეტრი. წყლის თხრილის სიგანე 190 მეტრია. აღმოსავლეთიდან ნაპირთან დაკავშირებულია მიწაყრილით, ხოლო დასავლეთით არის ქვიშაქვის ქვაფენილი.
ტაძარი წარმოადგენს “მერუს მთას”, სადაც მათი წარმოდგენით ღმერთები ცხოვრობდნენ. ტაძრის ხუთი კოშკი, წარმოადგენს მერუს მთების ხუთ მწვერვალს; გარსშემოვლებული კედლები, ეს არის მერუს გარშემო არსებული უღელტეხილები; წყლიანი თხრილი, ოკეანეა. ანგკორის სხვა ტაძრებისაგან განსხვავებით, ანგკორ ვატი ორიენტირებულია დასავლეთისაკენ და არა აღმოსავლეთით, რაც მეცნიერებს აძლევს საშუალებას, ივარაუდონ, რომ ინდუისტურ ერთად ის ითავსებდა სურიავარმან I-ის სულის მოსახსენებელი ტაძრის ფუნქციას.
მთავარი ტაძარი გარშემორტყმულია სამი მართკუთხა გალერეით, რომელთაგან ყოველი მომდევნო წინაზე მაღალია. გალერეის კუთხეებში აღმართულია ოთხი გოპურა (კოშკი), რომლებიც გვხვდებიან ასევე შიდა გალერეის კუთხეებში და ცენტრალური ნაწილში.
ანგკორის სხვა ტაძრებსა და ნაგებობებთან შედარებით, რომელთა გაუკაცურება და ჯუნგლებით დაფარვა 16 საუკუნიდან დაიწყო, ანგკორ ვატი შედარებით უკეთეს მდგომარეობაში აღმოჩნდა. იქიდან გამომდინარე, რომ ტაძარი გარშემორტყმულია თხრილით, ის წარმოადგენს ერთგვარ კუნძულს, ჯუნგლებისაგან ბუნებრივად დაცულია.
ანგკორ ვატის ტაძარი ასევე ცნობილია ბარელიეფების შესრულების საოცარად მაღალი დონითა და მათი სიუხვით. კედლებზე გამოსახულია სცენები ინდური ეპოსებიდან “რამაიანასა” და “მაჰაბჰარატადან”. სამხრეთის გალერეაში არის სცენები ინდუისტური რელიგიინდან, 32 ჯოჯოხეთისა და 37 სამოთხის სცენა. აღმოსავლეთ გალერეაზე წარმოდგენილია ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი სცენა “რძის ზღვის ამღვრევა”, რომელზეც გამოსახულია 92 ასურა და 88 დევა. მათ შორის არის ვიშნუ, მის ქვეშ კუ (ვიშნუს ავატარი), ხოლო ზემოთ ასპარა და ინდრა. შემდეგი რელიეფი წარმოგვიდგენს ვიშნუს, რომელიც ამარცხებს ასურებს. ჩრდილოეთ გალერეაში შეგვიძლია ვნახოთ კრიშნას გამარჯვება ბანაზე და ინდუისტური ღმერთების ბრძოლა ასურებთან.
ანგკორ თომი
ანგკორ თომი ხმერის ენაზე “დიდებულ ქალაქს” ნიშნავს და ანგკორის ძეგლების უმშვნიერესი მაგალითია. არქიტექტურული კომპლექსი 9კმ ფარავს. ქალაქი ახ.წ XII საუკუნის ბოლოს დაარსა მეფე ჯაიავარმან VII-მ. ანგკორ თომი გაუკაცრიელდა XVII საუკუნის დასაწყისში, დაახლ. 1609 წლიდან.
ანგკორ თომი ხდება ხმერის იმპერიის დედაქალაქი. ქალაქის დაგეგმარებიდან ჩანს, რომ ნაგებია წინასწარ შემუშავებული გეგმით. ანგკორ თომი კარგად იყო გამაგრებული გარს შემორტყმული გალავნით, რომელსაც ოთხი კარიბჭე ჰქონდა. თითოეული მათგანიდან იწყებოდა გზა, რომელიც მიემართებოდა ქალაქის ცენტრში არსებული ტაძრისაკენ.
ქალაქის მოსახლეობა სხვადასხვა დროს მერყოებდა 80 000-დან 150 000-მდე. არქეოლოგიური გათხრებისას აღმოჩნდა წყალის არხები, რომლებიც ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან სამხრეთ დასავლეთით მიემართებოდა და ქალაქის წყლით მომარაგებას უზრუნველყოფდა. საერო დასახლება კიდევ ერთი კიდელით იყო დაცული, თუმცა დღესდღეობით ეს ტერიტორია ტყითაა დაფარული.
ანგკორ თომის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ბაიონის ტაძარია. აშენებული ახ.წ 12-13 საუკუნეებში, მაჰაიანა ბუდიზმის სალოცავია. ტაძარი რამდენჯერმე გადაკეთდა, გახდა ინდუისტური, შემდეგ თერადავა ბუდიზმის სამლოცველო. ბაიონი ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში დგას და მისი მთავარი ღირსშენსანიშნაობაა.
ტაძრის კოშკების რელიეფებზე გამოსახულია 216 გიგანტური სახე. მათი მსგავსება მეცნიერებს აფიქრებინებს, რომ ესაა თვით მეფე ჯაიავარმან VII. სხვადასხვა ბარელიეფებზე ასევე წარმოდგენილი მითოლოგიური, ისტორიული და საერო სცენები. ტაძარს გარს აკრავს სამი გალერეა, ორი ქვედა დონეზე, ხოლო მესამე შედარებით ზემოთ. სამივე მათგანი ერთმანეთისგან მცირე მანძილითაა დაშორებული.
ქალაქში ტურისტებისა და მეცნიერების ყურადღებას იქცევს ასევე “სპილოების ტერასა”. ერთ დროს ის სამეფო სასახლის ნაწილი იყო. გადმოცემის თანახმად, მეფე სწორედ ამ ტერასიდან ადევნებდა თვალს, გამარჯვებული არმიის ქალაქში შემობრძანებას. რეალურად კი, ეს მეფის სააუდიენციო დარბაზის ნაწილი უნდა ყოფილიყო. ასეთი უცნაური სახელი ტერასამ სპილოების ქანდაკებებიდან მიიღო, რომელიც უხვადაა დეკორშ გამოყენებული. სასახლისაგან დღეს მხოლოდ მცირე ნაშთები შემორჩენილი, ტერასისა და ტაძრებისაგან განსხვავებით ის ქვიშაქვისაგან არ აუგიათ.
გარდა სპილოებისა, დეკორისათვის გამოყენებულია ნატურალური ზომის ლომებისა და გარუდას (მითოლობიური არსება, ნახევრად ჩიტი, ნახევრად ადამიანი) ქანდაკებები.
ანგკორ თომის კიდევ ერთი ღირსშესანიშნაობაა ტა პროჰმის ტაძარი, რომელიც მეფემ თავის მშობლებს მიუძღვნა. ტაძარი ქალაქიდან დაახლ. 1 კმ-ითაა დაშორებული. ამ ტაძარს განსაკუტრებულს ხდის ის ფაქტიც, რომ აღმოჩენისა და შესწავლის შემდეგ, არ გაუწმენდიატ ხეებისაგან, ფაქტიურად კვლავ ტყითაა დაფარული. კედლებზე კვლავ ამოსულია გიგანტური ხეები, მათი ფესვები ჩაზრდილია ქვებში, რაც ტურისტებისათვის განსაკუთრებით მიმზიდველს ხდის.
ტა პროჰმის ცენტრალურ ტაძარს გარს ხუთი მართკუთხა ზღუდე აკრავს. ოთხივე მხარეს გარეთა გალავნის შესასვლელებში განლაგებულია გოპურები (კოშკები). დღესდღეობით შესვლა მხოლოდ დასავლეთიდან და აღმოსავლეთიდან არის შესაძლებელი. ტაძრის სამ შიდა ზღუდეს გალერეები ამშვენებდა.
ტაძრის გეგმაში დამატებულია რამდენიმე შენობა, მათგან მნიშვნელოვანია ე.წ. ბიბლიოთეკები. მათი ზუსტი დანიშნულება უცნობია, მოცეკვავეთათვის განკუთვნილი დარბაზები.
ტა პროჰმი, არ გამოირჩევა რელიეფების სიუხვით. სავარაუდოდ ბუდისტური შინაარსის ბარელიეფები ჯაიავარმანის სიკვდილის შემდეგ ინდუისტებმა გაანადგურეს, თუმცა ზოგიერთი მათგანი მაინც შემორჩა. ერთ-ერთი შემორჩენილი, თუმცა ძლიერ დაზიანებული რელიეფი გამოხატავს სიდჰარტჰას (მომავალი ბუდა) “დიდ განშორებას” მამამისის სასახლესთან. რელიეფებში ასევე გვხვდება მედიტაციაში მყოფი ბერებისა და ასკეტების, დევატებისა და ტაძრის მცველთა გამოსახულებები.
Mariam Meritamen's Blog 