ელ მირადორი – Mariam Meritamen's Blog

ნაკბე (ძვ.წ 1400-100 წწ) ნაკბე მაიას ცივლიზაციის ერთ-ერთი დიდი ქალაქია, რომელიც ადამიანების წასვლის შემდეგ ჯუნგლებით დაიფარა და დავიწყებას მიეცა. ქალაქი მდებარეობს ელ-მირადორის ნანგრევებიდან სამხრეთით, დაახლოებით 15 კმ-ში. არქეოლოგიური კვლევების მიხედვით დადასტურდა, რომ ორი ქალაქი ერთმანეთს საკმაოდ განვითარებული, მაიას ცივილიზაციის ერთ-ერთი დიდი მიღწევით – საკბეთი უკავშირდებოდა. საკბე ეს იყო საქალაქთაშორისო გზა, რომელითაც უამრავ ქალაქს საშუალება ჰქონდა ერთმანეთთან სწრაფი მიმოსვლა ჰქონოდა, ხელს უწყობდა ვაჭრობის განვითარებას. ნაკბეს ტერიტორია დასახლებული იყო ძვ.წ. 1400 წლიდან, განვითარების პიკს მიაღწია და სულ ცოტა ხანში ქალაქი მოსახლეობისაგან დაიცალა. საგულისხმოა, რომ ნაკბესა და ელ-მირადორის მიტოვება მოსახლეობის მიერ ზუსტად ემთხვევა ერთმანეთს. თანამედროვე მეცნიერებისა და მსოფლიოსათვის ნაკბე 1930 წელს გახდა ცნობილი, თუმცა მისი შესწავლა მხოლოდ რამდენიმე ათეული წლის შემდეგ დაიწყო. აქ ვხვდებით მონუმენტურ არქიტექტურას, რომელიც ძვ.წ 8 საუკუნიდან იღებს სათავეს. ამ პერიოდში აშენდა პლატფორმა, რომლის სიმაღლეც 18 მეტრია. საინტერესოა ასევე ის ფაქტი, რომ ნაკბე ხელმეორე იქნა დასახლებული დაახლ. ათასი წლის შემდეგ. თუმცა ახალ მოსახლეებს არ აუშენებიათ ახალი ტაძრები, შენობები. არქეოლოგებმა აქ მხოლოდ კერამიკასა და სხვადასხვა საყოფაცხოვრებო ინვენტარს მიაკვლიეს. დღემდე გამოცანად რჩება ნაკბეს რელიგიური წეს ჩვეულებებიც. გათხრების დროს აღმოჩენილ იქნა 3.5 მ. სიმაღლის სტელა, რომელიც ნაწილებად იყო დამსხვრეული. აღდგენითი სამუშაოების დასრულების შემდეგ სტელაზე გამოიკვეთა ორი ადამიანის ფიგურა, რომელიც ერთმანეთის პირისპირ დგანან, მათი ჩაცმულობა ემთხვევა ადრეული მაიას კულტურის სტილს. ერთ-ერთი მათგან თითით მის ზემოთ გამოსახულ მოკვეთილ თავზე მიუთითებს. როგორც ირკვევა, ესაა გამოსახულება მაიას რელიგიის ტყუპი ღმერთებისა, ჰუნ-აპუსა და იქსბალანქუე.

nakbe_336 — ნაკბე – მაიას დაკარგული ქალაქი

იაქსჩილანი გვიანი კლასიკური ხანის უდიდესი და უძლიერესი ქალაქი, რომელიც წარუშლელ შთაბეჭდილებას ტოვებს მნახველზე. მიუხედავად მისი არქიტექტურის მონუმენტურობისა და გრანდიოზულობისა, ვერც ეს ქალაქი გადაურჩა მოსახლეობისაგან დაცლას და ჯუნგლების საფარ ქვეშ ასწლეულების გატარებას. სავარაუდოდ ქალაქის თავდაპირველ სახელწოდება უნდა ყოფილიყო “პა ჩან”, რაც გატეხილ ცას ნიშნავს. ეს იყო დომინანტი ქალაქი მდინარე უსუმაცინტას აუზში, რეგიონის კიდევ ერთი უძლიერესი ქალაქის – პალენკეს მთავარი კონკურენტი. იაქსჩილანი გამოირჩევა განსხვავებული არქიტექტურითა და წარწერების სიმრავლით. ქალაქის დაგეგმარებაც აღმაფრთოვანებელია. ტაძრებიდან, სასახლეებიდან იშლება საოცარი ხედები მდინარესა და ტყეებზე. მთავარი ნაგებობებია სამხრეთ, დასავლეთ და ცენტრალური აკროპოლისები. სამხრეთ აკროპოლისი ქალაქის ყველაზე მაღალი ნაგებობაა.

იაქსჩილანის მარგალიტად ითვლება ე.წ. სტრუქტურა 33, რომელიც ახ.წ 756 წელს აშენდა მეფე “ჩიტი იაგური” IV-ის მიერ. გარდა გამორჩეული არქიტექტურისა, ნაგებობა გამოირჩევა იეროგლიფებისა და დეკორაციის სიმრავლით.

ნ

ელ მირადორი ერთ-ერთი უდიდესი კოლომბამდელი მაიას ცივილიზაციის ნაქალაქარია, თანამედროვე გვატემალას ტერიტორიაზე. ქალაქი 1926 წელს აღმოაჩინეს, 1930 წელს პირველად მოხდა მისი ფოტოგრაფირება, თუმცა ის მაინც ყურადღების მიღმა რჩბოდა 1962 წლამდე. ქალაქის კვლევა ოფიციალურად 1978 წლიდან მიმდინარეობს. 2003 წლიდან კვლევას ხელმძღვანელობს აიდაჰოს უნუვერსიტეტის პროფესორი რიჩარდ ჰენსენი.

ელ მირადორი დაარსდა დაახლ. ძვ.წ VI საუკუნეში, დიდების მწვერვალს მიაღწია ძვ.წ III – ახ.წ l საუკუნეებში, სავარაუდოდ ამ პერიოდში მოსახლეობის რაოდენობა 100 000 აღემატებოდა. ქალაქი საბოლოოდ ახ.წ IX საუკუნეში დაცარიელდა. დღევანდელი არქეოლოგიური ძეგლი მოიცავს დაახლ. 10 კვადრატულ მილს (26 კმ2), რამდენიმე ათასი სხვადასხვა ნაგებობით, რომელიც შეიცავს რამდენიმე მონუმენტურ შენობას, რომელთა სიმაღლეც მერყეობს 10-30 მეტრამდე.

ელ მირადორის არქიტექტურაშ გვხვდება ე.წ “ტრიადული” ნაგებობები, რომელიც შეიცავს ხელოვნურ პლატფორმას და მასზე დაშენებული სამ პირამიდას. გამორჩეულია სამი მათგანი, ერთ-ერთი ნაგებობის სიმაღლე რომელსაც “ელ-ტიგრეს” უწოდებენ, 55 მეტრია; ხოლო “ლა დანტა” ერთი-ერთი უდიდესი პირამიდაა მსოფლიოში, სიმაღლით 70 მ, მოცულობით 2,800,000 კუბური მეტრი.

არქეოლოგთა თქმით, ელ მირადორი ერთიანი გეგმარებით შექმნილი ქალაქია; კვლევების მიხედვით დადგინდა რომ შენობებისა და ტაძრების განლაგება შესაძოლა უკავშირდებოდეს მზის კულტს. ქალაქი უმნიშვნელოვანეს ინფორმაციას იძლევა მაიას ქალაქებისა და ტაძრების დაგეგმარება-განლაგებაზე, რადგან ადრეული პერიოდის ნაქალაქარები ნაკლებადაა შესწავლილი. მეცნიერთა ყურადღებას იპყორბს ასევე ელ მირადორის ქვაფენილები, რომელთა სიგანე 20-დან 50 მეტრამდე მერყეობს და ზოგ შემთხვავეში 12კმ სიგრძისაა.