პრამბანანი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში უდიდესი ინდუისტური ტაძარია, დღესდღეობით ბორობუდურის ტაძართან ერთად ინდონეზიის სიმბოლოდ და კულტურის მთავარ ღირსშესანიშნაობად გვევლინება. მდებარეობს კუნძულ იავაზე, ქალაქ ჯოკიაკარტიდან 18 კმ-ით აღმოსავლეთით. ეძღვნება ინდუისტურ “სამებას” – ტრიმურტს: ბრაჰმა, შივა და ვიშნუ. 1991 წლიდან იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაშია შეტანილი.
პრამბანანის ტაძარი გამოირჩევა მაღალი და წერტილოვანი არქიტექტურით, რომელიც ასე დამახასიათებელია ინდუისტური სტილისათვის. ცენტრალური შენობის სიმაღლე 47 მეტრია, რაც მნახველზე არნახულ, გამოუთქმელ შთაბეჭდილებას ახდენს. ყოველწლიურად პრამბანანის ტაძარს უამრავი ტურისტი სტუმრობს, მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებიდან. ტაძრის თანამედროვე სახელი მომდინარეობს იმ სოფლის სახელიდან, რომელთან ახლოსაც ტაძარი აშენდა. სავარაუდოდ იავური ენიდან უნდა იყოს ნაწარმოები და თავდაპირველად უნდა რქმეობდა “პარა ბრაჰმან”, რაც “უზენაეს ბრაჰმანს” ნიშნავს. პრამბანანის ტაძარი უდიდესი ტაძარია კუნძულ იავაზე. მისი მშენებლობა დასრულდა ახ.წ IX საუკუნეში. სავარაუდოდ ეს იყოს პასუხი ბორობუდურისა და სევუს ბუდისტური ტაძრებისა, რომლებიც ძალიან ახლოსაა აგებული. ისტორიკოსთა აზრით, ტაძრის მშენებლობას ასევე გარკვეული პოლიტიკური სარჩული ჰქონდა, რადგან თითქმის საუკუნის განმავლობაში კუნძლ იავას ბუდისტური რელიგიის მიმდევარისაილენდრა დინასტია მართავდა, ხოლო IX საუკუნეში ძალაუფლება ინდუიზმის მიმდევარ სანჯაიას დინასტიას დაუბრუნდა. ტაძრის მშენებლობა ახ.წ 850 წელს დაიწყო, როგორც წარწერა გვამცნობს, რომელიც დათარიღებულია ახ.წ 856 წლით, პრამბანანი აშენდა ღმერთ შივას საპატივსაცემოდ და მისი თავდაპირველი სახელწოდება უნდა ყოფილიყო “შივა გრჰა” – “შივას სახლი”, ან “შივა ლაია” – შივას სამეფო”. გადმოცემის თანახმად, რაც ასევე ნაწილობრივ დასტურდება არქეოლოგიური გათხრებით, ტაძრის მშენებლობისას მდინარე ოპაკს კალაპოტი შეუცვალეს. 
ახ.წ 930 წელს, სამეფო კარი აღმოსავლეთ იავაზე ინაცვლებს, ამას დაემთხვა ვულკანის ამოფრქვევა მთა მერაპიზე, რამაც საბოლოოდ ტაძრის მიტოვება და დაცარიელება გამოიწვია. მე-XVI საუკუნის ძლიერმა მიწისძვრა თავისი ხელი დაამჩნია პრამბანანის ტაძარს, ამ დროს განადგურდა ტაძრის დიდი ნაწილი. ადგილობრივ მაცხოვრებლებს პრამბანინი არასოდეს დავიწყებიათ და მიუტოვებიათ, თუმცა არავინ იცოდა როდის და ვის მიერ იქნა აშენებული. XIX საუკუნეში ინგლისელებმა ევროპის კონტინენტიდან პირველებმა მოინახულეს ტაძარი. 1880 წლიდან დაიწყო უკვე მისი არქეოლოგიური შესწავლა. პრამბანანის კომპლექსი თავდაპირველად დაახლ. 240-მდე სხვადასხვა ნაგებობას შეიცავდა. ესენია: 1. 3 ტრიმურტის ტაძარი: თითოეული ეძღვნებოდა ტრიმურტის ერთ წევრს: ბრაჰმა, შივა, ვიშნუ. 2. 3 ვაჰანას ტაძარი: ტრიმურტის ყოველი ტაძრის წინ იყო მათი ვაჰანასადმი (ვაჰანა – ინდუიზმში მითიური ცხოველი, არსება რომელიც ღმერთების მიერ გამოიყენება როგორც გადაადგილების საშუალება) მიძღვნილი ტაძარი: ნანდი, გარუდა, ჰამსა. 3. 2 აპიტის ტაძატი: ტრიმურტისა და ვაჰანას ტაძრის მწკრივებს შორის იყო 2 აპიტის ტაძარი. 4. 4 კელირის ტაძარი: 4 პატარა სამლოცველო, მდებარეობდა 4 მიმართულების შესაბამისად. 5. 4 პატოკის ტაძარი: 4 პატარა სამლოცველო მდებარეობდა ტაძრის გარშემო 4 კუთხეში. 6. 224 პერვარა ტაძარი: 4 მწკრივში განლაგებულია მცირე ზომის ტაძრები. მათი რაოდენბაც განსაზღვრულია და ყოველ მწკრივში, წინაზე 8 ერთეული მეტია: 44, 52, 60, 68.
დღესდღეობით რვავე მთავარი ტაძარი და მათ გარშემო აგებული რვა სალმოცველო აღდგენილია, თუმცა აღსანიშნავია რომ 224 პერვარას მცირე ზომის ტაძრებიდან მხოლოდ ორია აღდგენილი. მათი უმეტესობა თითქმის დანგრეულია. ტაძარი შედგებოდა სამი განსხვავებული ზონისაგან. პირველი გარეთა მონაკვეთი, მეორე ნაწილი უამრავი პატარა ტაძრებით და მესამე და ყველაზე მნიშვნელოვანი – ტრიმირტისა და ვაჰანას ტაძრები, 8 სამლოცველოთი. ტრიმურტის ტაძარები შივას ტაძარი უდიდესია კომპლექსში 47 მეტრი სიმაღლითა და 34 მეტრი სიგანით. ტაძარი გამოირჩევა ასევე ეპოს “რამაიანას” ილუსტრაციებით, რომლებიც რელიეფებზეა დატანილი. თუ გსურთ თანმიმდევრულად მიჰყვეთ რამას თავგადასავალს, მაშინ ტაძარში აღმოსავლეთიდან უნდა შეხვიდეთ და საათის მიმართულებით გაჰყვეთ. შივას ტაძარი შეიცავს ხუთ სამლოცველოს, მათ შორის ოთხი მცირე ზომისაა, ერთი კი შედარებით დიდია და ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობს. სამლოცველოში დგას შივას სამმეტრიანი ქანდაკება. მცირე სამლოცველოებში გვხვდება ქალღმერთ დურგას, რიშის, აგასტიასა და განეშას ქანდაკებები. ვიშნუსა და ბრაჰმას ტაძრები მხოლოდ ერთ სამლოცველოს შეიცავენ. მათი სიმაღლე და სიგანე თანაბარი ზომისაა, 33 მეტრი სიმაღლე და 20 მეტრი სიგანე.
ვაჰანას ტაძრები კომპლექსში გამორჩეულ ადგილს იკავებე ვაჰანას ტაძრები. როგორც უკვე ზემოთ აღვნიშნე, ვაჰანა ინდუიზმში მითიური ცხოველი, არსება რომელიც ღმერთების მიერ გამოიყენება როგორც გადაადგილების საშუალება. ტრიმურტის თითოეული ღმერთის ტაძრის წინ, აგებულია მათი ვაჰანას ტაძარი. შივა – ხარი ნანდი, ბრაჰმა – წმინდა გედი ჰამსა, ვიშნუ – ძერა გარუდა. და ბოლოს, როდესაც ერთ ბედნიერ დღეს აქ წავალ და დავათვალიერებ, აუცილებლად ჩავრთავ ამ საოცარ მუსიკას და განწყობას კიდევ უფრო ავიმაღლებ.
Mariam Meritamen's Blog 