ნაბატელთა ცივილიზაციის დედაქალაქი პეტრა(თანამედროვე იორდანია), დაახლოებით 600 წელი ევროპელთათვის დაკარგულად ითვლებოდა. 1812 წელს, შცეიცარიელმა 27 წლის მკვლევარმა იოჰან ლუდგვიგ ბორხარდტმა, აღმოაჩინა დაკარგული ქალაქი. ახალგაზრდა მკვლევარი რამდენიმე წელი სირიაში ცხოვრობდა, სადაც შეისწავლა არაბული და ყურანი. მან იმოგზაურა სირიაშ, ლიბანში, მექაში, პალესტინასა და ეგვიპტეში.
კაიროსაკენ მიმავალ გზაზე, ადგილობრივები მას მოუყვნენ კლდეში გამოკვეთილ უძველეს ქალაქზე, სადაც მათი რწმენით აარონი, მოსეს ძმა იყო დასაფლავებული. ბორხარდტმა ვითომდა აარონისათვის პატივის მისაგებად და მსხვერპლის შესაწირად, ადგილობრივებს სთხოვა მისი ქალაქში წაყვანა. ასე მოიპოვა მან პეტრაში შესვლის უფლება. მისი ჩანაწერები და შთაბეჭდილებები, სადაც ის აღწერს პეტრას, 1822 წელს გამოქვეყნდა. ამ პუბლიკაციის შემდეგ ქალაქისადმი ინტერესი გაიზარდა და სათავე დაუდო ევროპელებისა და უცხოელების უწყვეტ ნაკადს.
პეტრა (ბერძ. სიტყვა Πέτρα – ქვა, კლდე) – ნაბატელთა დედაქალაქი, დაარსებული დაახლ ძვ.წ IV საუკუნეში, დღეს იორდანიის სიმბოლო და ყველაზე პოპულარული არქეოლოგიური ძეგლია.
პეტრას ხელსაყრელმა გეოგრაფიულმა მდებარეობამ ხელი შეუწყო მის განვითარებასა და გაძლიერებას. ქალაქი მდებარეობდა სავაჭრო-საქარავნო გზების ცენტრში, რომელიც აკონტროლებდა გზას ეგვიპტის, სპარსეთის ყურის, დამასკოსა და აქაბას მიმართულებით.
თანამედროვე არქეოლოგიური გათხრებით დასტურდება, რომ მდებარეობასთან ერთად, პეტრას წარმატებისა და სიმდიდრის გასაღები, ნაბატელების მიერ წყლის რესურსების სწორი კონტროლი გახდა. წყალმომარაგების პრობლემის მოსაგვარებლად, ქალაქის ახლოს გააშენეს ხელოვნური ოაზისი, კლდეში გაიყვანეს სპეციალური არხები.
ქალაქს ორი შესასვლელი ჰქონდა. პირველი სამხრეთიდან, რომელიც ლეგენდის მიხედვით ვიზიტორს აარონის (მოსეს ძმა) სამარხისაკენ მიუძღოდა. მეორე, აღმოსავლეთ შესასვლელი დღესაც გამოიყენება და თანამეროვე ტურისტული ბილიკია მოწყობილი. გზა მიემართება ღრმა ხეობაში, სიგანით 3-4 მეტრი და ე.წ. “საგანძურის” ნაგებობასთან მთავრდება.
ქალაქის ისტორია მჭიდროდაა დაკავშირებული ბიბლიურ ისტორიებთან; მეცნიერების გარკვეული ნაწილი მიიჩნევს, რომ “გამოსვლაში” აღწერილი ადგილი, სადაც ეგვიპტიდან წამოსული ებრაელები გაჩერდნენ სწორედ პეტრაა. ასევე გავრცელებულია აზრი, რომ დიოდორე სიცილიელის მიერ მოხსენებული ქალაქი “რეხემ” – პეტრაა.
ნაბატელები პეტრაში დაახლოებით ძვ.წ VI საუკუნეში ჩნდებიან. ამ ვერსიას ამყარებს აღმოჩენილი და შესწავლილი სამარხები. ძვ.წ I საუკუნიდან ჩნდება ადგილობრივი მონეტებიც, დაახლოებით ამ პერიოდით თარიღდება თეატრიც (ძვ.წ 9 – ახ.წ 40 წლები).
ახ.წ 106 წელს პეტრა რომის იმპერიის შემადგენლობაში შედის და არაბეთის პროვინციის, იგივე “ქვიანი არაბთის” დედაქალაქი ხდება. არაბეთის პროვინციაში შედიოდა ნაბატელთა სამეფო, სამხრეთ სირია, სინაის ნახევარკუნძული. ამ პერიოდში აშენდა ე.წ. ” რომაული გზა”, რომელიც ქალაქში მამივალი მთავარი გზა იყო.
დაახლ. ახ.წ III საუკუნიდან, იმპერატორ ალექსანდრე სევერუსის მმართველობისას პეტრაში მონეტების ჭრა წყდება, აღარ გვხვდება სამარხები. ყველაფერი მიუთითებს უცაბედ კატასტროფაზე; სავარაუდოდ სასანიდების იმპერიის ჯარი შეიჭრა ქალაქში. ამავდოულად თანამედროვე სირიის ტერიტორიაზე აყვავებას იწყების კიდევ ერთი უმშვენიერესი ქალაქი პალმირა, რომელმაც საბოლოოდ დააკნინა პეტრა. პალმირას მდებარეობა ხელსაყრელი იყო ვაჭრებისათვს და ის ასევე ხდება ახალი რელიგიური ცენტრი. ყოველი წლის 25 დეკემბერს ეწყობოდა, ნაბატელთა ქალღმერთ კააბუსადმი მიძღვნილი დღესასწაული.
ახ.წ 363 წლის მიწისძვრამ პეტრას უმშვენიერესი ნაგებობები დაანგრია, ხოლო 551 წელს მომხდარმა კიდევ ერთმა ძლიერმა მიწისძვრამ მთლიანად გააუკაცურა, რადგან საბოლოოდ მოიშალა წყალმომარაგების სისტემა.
ნაბატელეთა პანთეონის უზენაესი ღმერთი იყო დუშარა (მთების მბრძანებელი), ასევე ფართოდ იყო გავრდელებული ქალღმერთების ალ-უზა, ალლატ და მანატის კულტი. პეტრაში უამრავი კლდეში ნაკვეთი ზემოთხსენებული ღმერთების ქანდაკებაა ნაპოვნი. ასევე აღმერთებდნენ გარდაცვლილ მეფეებს.
“მონასტერი” პეტრას ერთ-ერთი უდიდესი ნაგებობაა, თარიღდება ძვ.წ I საუკუნით და ეძღვნება მეფე ობოდას I-ს.
“საგანძური” (Al Khazneh) – პეტრას სიმბოლოა. ქვიშაქვაში ნაკვეთი, ბერძნული გავლენით დეკორირებული სამარხი, წარუშლელ შთაბეჭდილებას ახდენს მნახველზე. “საგანძური” ახ.წ I საუკუნეშია აგებული, მეფე არეტას IV ფილოპატროსის ზეობისას. მისი დღევანდელი სახელი არაბული ლეგენდიდან მომდინარეობს, რომლის მიხდვითაც მძარცველებმა შენობაში ნაძარცვი სიმდიდრე გადამალეს. მეორე, უფრო არადამაჯერებელი ვერსია მოგვითხრობს, რომ აქ ეგვიპტელი ფარაონები ინახავდნენ მათ საგანძურს.
განსაკუთრებით აღსანიშნავია “საგანძურის” ფასადი, რომელიც 2000 წლის განმავლობაში საკმაოდ დაზიანდა, თუმცა დღემდე ულამაზესია. აქ გამოსახულია ოთხი არწივი, ნაბატელტა რწმენით მათ უნდა წაეყვანათ გარდაცვლილის სული იმქვეყნად.
2007 წლიდან პეტრა შედის “მსოფლიოს ახალ 7 საოცრებათა” სიაში.
Mariam Meritamen's Blog 